HAMMOND NOVACHORD
Model Novachord
non tonewheel
De eerste piano-achtige
synthesizer.
In de basis ontworpen door
John Hanert
Juni 1939-Nov 1942
zo'n 1877 ex.
De NOVACHORD is geen orgel. Het is de eerste SUBTRACTIVE synthesizer ter wereld, met een soort pianoklavier.
Het instrument bezat één klavier met 72 toetsen, 12 buizen oscilatoren en 5 frequentie delers per oscillator. In totaal zaten er in een NOVACHORD 163 vacuümbuizen.
In 1939 begon de levering en tot 1942 werden er 1877 geproduceerd.
Naast zijn eigen geluiden, kon de Novachord ook klanken van bestaande instrumenten voortbrengen, zoals piano, clavecimbel, snaar en blaasinstrumenten.
Het gevaarte woog 500 pond en kon niet door een standaard deur opening.
Hij had twee luidsprekers, die elk onder een schuine hoek van 45 graden stonden.
Het was dus eigenlijk de eerste polyfone synthesizer ter wereld. Vergeet daarbij niet, dat deze truc pas 30 jaar later weer nieuw leven ingeblazen werd door Moog en Arp. De Novachord had al een vorm van ADSR, pedaal sustain en een drie traps band pass filter en een 6-kanaals vibrato unit.
Het eerste proto-type was aanslaggevoelig, maar daarmee bleek de Novachord onbetaalbaar te worden. Daarom besloot Hammond hem dan maar te voorzien van een zwel (volume-) pedaal, om zo toch wat nodige expressie te kunnen weergeven.
Laurens Hammond ontwierp dit geheel samen met John Hanert en C.N. Williams.
Het eerste exemplaar ging naar president Franklin D.Roosevelt en werd aangeboden op 30 januari 1940, zijn verjaardag.
De Novachord had helaas in de huiskamers een bescheiden succes. De grootste oorzaak daarvoor was het uitbreken van WO II. Er is ooit één modificatie geweest, namelijk de inbouwen van een verwarmings unit, tegen vocht.
Echter,in de professionele wereld werd enorm veel gebruikgemaakt van de Novachord,véél radiostations hadden een eigen Novachord, en zelfsvaak een in vaste dienst zijnde "Novachordist";ook zijn er enorm veel plaatopnames, en films voorzien van zijn unieke geluid uitgebracht.Er was een rechtzaak,waarin ge-eist werd,dat radiostations alléén een Novachord( -ist) mochten gebruiken,als daardoor geen orkestleden onslagen zouden worden,dus mocht alléén als uitbreiding van het geheel worden !
In Nederland zijn een aantal exemplaren aanwezig, waaronder een aantal in musea, en in 2016 is er een van een particulier opgeknapt,en daarna is er met dit exemplaar een uitgebreide thema-dag verzorgd,met als demonstrateur niemand minder als Bert van de Brink die menig muziekliefhebber op dit filmpje laat horen, welk "vreemd" muziekinstrument werd gebruikt bij een van de méést bekende opnames van Vera Lynn.
Hieronder is te zien, in welk jaar, welke serienummers gebouwd zijn:
Serial Numbers Dates of Production
============== ===================
1 - 360 11/4/1938 - 8/25/1939
1101 - 1610 9/15/1939 - 1/30/1941
1710 - 1877 2/3/1941 - 7/8/1942
Specificaties:
Hier volgen wat filmpjes op het internet:
Eerst een kleurenfilm van de WORLD FAIR 1949, waar de Novachord geshowed werd en natuurlijk opgeluisterd met Novachord tonen.
Maar liefst vier parelwitte Novachords spelen samen met een Hammond model A.
https://www.youtube.com/watch?v=Rm3RBAZChrQ = fraaie uitleg/demo film,
https://youtu.be/fhLlUKAbdSM = duet Novachord en Theremin
https://www.youtube.com/watch?v=KsWmfljeIq0 = Even wegdromen met Vera Lynn
Hieronder dan een aantal interessante artikelen. Vergeet even niet, we praten over 1939. Wie van jullie was er toen al?
Laurens Hammond aan het werk aan een Novachord.
Let bij het model hieronder op de zeer aparte poten,zgn. "fluted legges"
Hieronder schematisch:
Hij heette dus verwarrend genoeg MODEL H.
Hierboven het zwelpedaal mechanisme.
Hieronder de pedalen:
De meest rechtse is voor "full sustain" net als bij de moderne piano,
De meest linkse laat , net als vroegere piano's alleen het linker-deel van de Novachord doorklinken,ook duidelijk is het zwelpedaal te zien:
De toetsen zijn van het type "watterfall",net als de eerste series toonwielorgels,door de afgeronde,"dichte"toetsen, kunnen makkelijk "glides"gemaakt worden:
Hieronder: de elektronika die het toetsenbord verbindt met de generatoren.
Een geniale uitvinding van Laurens Hammond (de Novachord is een uitvinding van Hanert) waren deze vijf "dansende veertjes", die, zorgen voor meerdere zeer natuurlijke vibrato frequenties. Met de koperen schroefjes kan het een en ander afgeregeld worden:
Vanuit de binnenkant , één van de 2 onder een schuine hoek staande speaker:
De Jenson fieldcoil speaker.
Het unieke van een fieldcoil speaker, waardoor nog steeds velen deze luidsprekers gebruiken, is, dat in tegenstelling tot vaste magneet speakers, de spoel, doordat hij continue verzadigd is, geen vervorming geeft en in dit geval met de 2x10 Watt versterker een hele zaal kan vullen.
Hier de speaker aan de buiten/onderkant:
Hieronder de originele versterker:
Waarvan hieronder een fraaie gereviseerde uitvoering:
Er zijn ook modellen geleverd met alleen dit sobere serienummerplaatje in de binnenkant:
Aan de binnenkant van de enorme bovenklep vindt met de volgende documenten: de installatie- en de onderhoudshandleiding:
Ook bevond zich hier de garantie voorwaarden.( 3 jaar op de Novachord, niet op de buizen):
Van de Novachord is groot aantal demonstratie-plaatjes gemaakt:
De restauratie van een Novachord is te zien op deze website.
In 2010 werd door www.soniccouture.com een virtuele versie gebouwd. Dit is een computerprogramma, dat een complete Novachord simuleert onder de welluidende naam: Soniccouture's Novachord Virtual Instrument. Hier een fraaie demo-video: https://www.youtube.com/watch?v=M2FUNnC2qsk&feature=related
De onderstaande link geeft als geen ander een uniek en fantastisch overzicht over alle mogelijkheden en klankvariaties van de NOVACHORD.
https://www.youtube.com/watch?v=M2FUNnC2qsk&feature=related
Hier het vervolg:
https://www.youtube.com/watch?v=qd33uNjYT90&list=UUiYu24HG8ZMz4u_gC-lujuQ&index=8&feature=plcp
Vergeet daarbij niet: Dit instrument is gemaakt in 1939! Hoe ver kan iets zijn tijd vooruit zijn?