Hammond: het geluid dat we allemaal kennen
Vrijwel iedereen kent het geluid van het Hammond orgel of het nu bewust of onbewust is. Let maar eens op in de vele reclame tunes en ook in huidige pop muziek waarin Hammond momenteel wordt gebruikt. Hammond is terug van eigenlijk nooit weg te zijn geweest.
Iedereen kent het Hammond geluid. Maar lang niet iedereen weet wat een Hammondorgel is en hoe veelzijdig dit instrument is. De één associeert Hammond met ruige blues of sprankelende jazz. Een ander denkt aan Cor Steijn en evergreens. En weer een ander kent het alleen van de hit: "A Whiter Shade of Pale" van Procol Harum.
Hoe dan ook, in ontzettend veel en in zeer uiteenlopende muziek speelt het Hammond orgel een overduidelijke en vaak leidende rol. Bekende organisten hebben Hammond groot gemaakt, dan wel zijn groot geworden door het bespelen van een Hammond.
Denk aan Jimmy Smith, Wild Bill Davis, Rhoda Scott, Cherry Wainer, Axel Alexander en Shay Torrent, Booker T., Joey de Francesco, Ken Griffin met zijn welhaast onvermijdelijke Koekoekswals en Lenny Dee.
Naast de jazz organisten en de meer easy listening entertainers op Hammond moeten we natuurlijk zeker niet de invloed vergeten die de Hammond in de zwarte gospel kerken en in de soul tot de huidige dag en met verve vervult.
The Peddlers, Klaus Wunderlich en Barbara Dennerlein speelden zo hun rol vanuit Europa.
Dan hebben we natuurlijk ook nog spraakmakende organisten van eigen bodem.
In vroeger jaren waren dat Eddy de Jong, Pierre Palla, Bernard Drukker en Cor Steijn. Tegenwoordig hebben we onder andere Stef Meeder, Bert van den Brink, Carlo de Wijs, Arno Krijger, Leon Kuypers en natuurlijk Aart van de Beek. Zomaar een willekeurige greep uit een reeks van namen die het Hammond orgel beroemd hebben gemaakt of dat nog steeds doen.
Het oorspronkelijke Hammond orgel - uitgevonden in 1934 - betreft een toonwielorgel. Daarin wordt het geluid elektro-mechanisch opgewekt, hetwelk een heel specifieke, levendige en vooral herkenbare klank oplevert.
Denk aan modellen als de A 100, B3, C3, D100, H 100, L100, M3, M100, RT serie, X66 en X77. Hammond produceerde daarnaast ook elektronische orgels, zoals de Everett modellen, de J, K, N en S serie en later de X5 en andere modellen zoals de Aurora, Century, Collonade, Commodore, Concorde, Regent, Elegante als ook de Piper. In de laatstgenoemde modellen wordt het geluid elektronisch opgewekt, dus niet met een toonwielgenerator.
Eigenlijk was de éénklaviers Piper de voorloper van alle huidige keyboards en nog verder terug in de vijftiger jaren van de vorige eeuw was dat reeds de S serie chord orgels.
Vrijwel onlosmakelijk verbonden met het Hammond orgel is de originele Leslie box, die met zijn roterende speakers het Hammond orgel een heel eigen en specifiek karakter geeft. Veel Hammond orgels kunnen zonder Lesliebox worden gebruikt, bijvoorbeeld met een toonkabinet.
Er zijn een groot aantal modellen die helemaal zonder een externe box kunnen spelen. In het Hammond spraakgebruik worden die modellen aangeduid met het begrip "self contained" d.w.z. dat er versterkers en luidsprekers in het instrument ingebouwd zijn. Tevens zijn er modellen met een ingebouwde Leslie unit.
Het specifieke Hammond geluid wordt evenwel verkregen door een Hammond met daarop aangesloten een Leslie box met twee rotors en vanzelf een versterker, die meestal in de Leslie box ingebouwd is.
Hoe dan ook, Hammond en Leslie horen a.h.w. bij elkaar en worden vaak in één adem genoemd.
Toonwielorgels worden ondertussen sinds 1975 niet meer gemaakt. Gebruikt zijn toonwielorgels uiteraard nog steeds te koop. Er zijn professionele reparateurs en restaurateurs, die zich hebben toegelegd op service en restaureren van deze unieke instrumenten.
Informatie en contactpersonen over service verlening, reparatie dan wel restauratie kunt u bij het bestuur verkrijgen.
Tegenwoordig zijn er ook digitale versies van Hammond orgels, dan wel instrumenten die voor een Hammond willen doorgaan, de één met minder, de ander met wat meer succes.
Na de liquidatie van de oorspronkelijke fabriek in Chicago is de merknaam ondertussen sinds geruime tijd in handen van Hammond-Suzuki (zoals Hammond tegenwoordig heet). Bij de digitale versies van Hammond Suzuki heeft men met immer groeiend succes het originele karakter van Hammond weten te koesteren en te bewaren.
Afhankelijk van een goede afregeling en met kennis van zaken is er heden ten dage vrijwel geen verschil meer te bespeuren, dan hooguit door echte kenners.
Drawbar of "Hammond sound" instrumenten, m.a.w. hammondachtige instrumenten, die niet door Hammond zijn geproduceerd, worden beschouwd en aangeduid als 'clones'.
Het Hammond orgel heeft een herkenbaar geluid waar velen warm van worden, velen zelfs een kick van krijgen. Het is een sound, die het bloed sneller doet stromen en het adrenalinepeil doet stijgen. Zeker als je goede organisten hoort spelen, zoals bij ons op de clubdagen!
Om ten slotte en kleine indruk te geven wat Hammond in de wereld heeft teweeg gebracht dan wel heeft betekend en nog doet tot de huidige dag: Google maar eens op "Hammond organ" of "Hammond orgel" en je zult zien dat er op die naam meer dan honderdduizenden hits verschijnen.