HERINNERINGEN AAN COR STEYN
Interview met mevrouw Steyn-Wendler
Tekst: Fred Bratvogel
Artikel uit Turning Wheel 2007-2
Eén van Nederlands beroemdste Hammondorganisten was Cor Steyn (1906-1965). Hij werd vooral bekend als bespeler van het VARA-concertorgel (Dit was niet het Magic Organ,deze bespreken we later) en als componist/begeleider van Dorus (Tom Manders). Cor's echtgenote, mevrouw H. Steyn-Wengler, leeft nog en woont in Hilversum. Fred Bratvogel zocht haar op en haalde met haar herinneringen op aan deze bijzondere organist.
Een aardige biografie over Cor Steyn is op internet te vinden. Met dit verhaal op zak wilde
ik toch heel graag eens met de weduwe van Cor Steyn praten. Mevrouw Steyn-Wengler heeft mij eind januari 2007 in Hilversum ontvangen. Het werd voor mij een bijzondere ontmoeting. Ik werd vooral getroffen door de gastvrijheid en vitaliteit van mevrouw Steyn (nu 83 jaar) en de manier waarop Cor Steyn altijd voor de muziek geleefd heeft met toch alle zorg voor vrouw en kinderen.
Mevrouw Steyn heeft Cor in 1943 leren kennen via de Snip en Snaprevue van Willie Walden en Piet Muyselaar. Zij was drie jaar danseres in deze revue. Cor maakte de muziek. Als Deense was mevrouw Wengler eerder naar Nederland gekomen. Zoals bekend is de vrouw van Willie Walden, Aase (nu 86 jaar), ook Deense. Mevrouw Wengler had wel interesse voor een klassieke balletopleiding, maar volgens de regels was zij net iets te lang.
Cor was in die tijd al gehuwd en had twee zonen. Een scheiding volgde in 1945 en kort daarop huwde hij met mevrouw Wengler. Er werden twee zonen en een dochter geboren. De jongste zoon, nakomeling, werd in 1958 geboren en woont tegenwoordig in Amerika. Dat vindt mevrouw Steyn minder leuk. Maar de andere zoon en dochter wonen gelukkig dichtbij, ook in Hilversum. Kleinkinderen zijn er niet.
Kinderen niet in de muziek
De twee oudste zonen van Cor, nu in de zeventig (wel kinderen), zijn nooit in de muziek gegaan. Ook de drie jongere kinderen van Cor en mevrouw Steyn zijn niet actief in de muziek, hoewel dochter wel goed piano heeft gespeeld en de jongste zoon waarschijnlijk het meeste talent (van zijn vader?) heeft. Cor heeft hen weleens wat muzieklessen gegeven, maar heeft nooit zijn kinderen onder druk willen zetten. Mevrouw Steyn is later ook piano gaan spelen, maar kreeg geen muzieklessen van Cor.
In het 'oude huis' aan de Loosdrechtseweg in Hilversum stond altijd een vleugel. In Cor's laatste jaren stond er ook een orgel thuis, maar zij weet niet meer precies welke type orgel dat was (mogelijk Hammond). Toen mevrouw Steyn zeven jaar geleden naar de huidige aanleunflat verhuisde, is de vleugel ingeruild voor een piano. Inmiddels is helaas ook de piano uit huis gegaan, omdat zij problemen heeft met haar handen (bindweefsel) en vorig jaar ook daaraan geopereerd is. Het spelen gaat niet meer.
Cor Steyn werd als kind gestimuleerd door zijn vader (cabaret/toneel) en moeder (piano) om artistiek bezig te zijn. Vader overleed op hoge leeftijd, moeder Steyn eerder, in 1969. Cor kreeg al vroeg muzieklessen, maar heeft later door een ongeval van zijn vader het conservatorium niet afgemaakt en ging in de lichte muziek om zijn boterham te verdienen. Cor werd geboren in Leiden, maar de familie Steyn heeft voornamelijk in Den Haag gewoond.
Nadat Cor en mevrouw Steyn vanwege de oorlog enige tijd in Denemarken hebben gewoond, zijn zij na 1945 via Den Haag naar Amsterdam gegaan (op een 'dure' flat), om vervolgens in Hilversum te gaan wonen. Overigens waren de oorlogsjaren voor Cor en de familie niet makkelijk.
Bij de VARA
Cor is zo’n 20 jaar in dienst geweest bij de VARA. Het gezin Steyn voelde zich ook thuis bij de 'socialisten', hoewel Cor niet veel moest hebben van luidruchtige strijdmakkers. Hij was toch wel wat behoudend, traditioneel ingesteld en wilde bijvoorbeeld ook liever niet dat mevrouw Steyn ging werken. Er waren niet veel muziekcollega’s van Cor die tevens ook persoonlijke vrienden waren. Enerzijds door de drukte, anderzijds door de verzuiling van die tijd, zeker bij de omroepen. Zo werkte Pierre Palla bijvoorbeeld bij de AVRO.
Vanaf 1945 heeft Cor in het City Theater in Amsterdam gewerkt, op het zogeheten City theaterorgel.
Het City Theater-orgel
Bekend vanwege vele opnames en de zogeheten 'community singing'. Mevrouw Steyn vertelde dat Cor in dit theater een soort eigen kantoortje had met daarin een grote (Decca) platencollectie. Door diefstal is Cor dit alles kwijtgeraakt, hetgeen hard bij hem aankwam.
Cor heeft in het City Theater goed verdiend. Maar in 1949 is hij toch in dienst getreden bij de VARA, omdat hij zich hier muzikaal gezien verder en breder kon ontwikkelen. Toch kreeg hij hier slechts eenderde van zijn vorige salaris. Dit zegt iets over Cor's muzikale instelling, maar ook over zijn persoon: het gezin Steyn kreeg zo wat vastigheid en pensioenopbouw.
Mevrouw Steyn toont zich niet verbitterd, maar spreekt wel 'met enig verdriet' over het salaris bij de VARA, op het laatst zo'n 18.000 gulden (nee, geen euro’s!) per jaar. Natuurlijk waren er daarnaast de royalties van platen en later CD’s, maar ook hier zijn volgens mevrouw Steyn vooral anderen rijk van geworden. Het is ook gebeurd dat financiële afspraken met mevrouw Steyn niet werden nagekomen.
Alle inkomsten werden gedeeld met de kinderen van Cor. Overigens heeft Jaap Keizerwaard (bouwer van het Magic Organ) mij verteld dat Cor er destijds zelf voor gezorgd heeft dat ook Jaap royalties van het Magic Organ ontving. Een voor Jaap onvergetelijk gebaar.
Hartproblemen
Het overlijden van Cor in november 1965 kwam onverwacht. Hij bleek hartproblemen te hebben, die helaas niet eerder waren herkend. Natuurlijk, Cor heeft altijd hard gewerkt, (te) veel gerookt en er was zeker stress. Rond het overlijden zaten de oudste twee kinderen op de middelbare school. Het verlies van hun vader was voor hen ingrijpend. Bekend is (uit het boek 'Orgels bij de omroep in Nederland' van Cor L. Doesburg) dat Cor graag uit vissen ging met bijvoorbeeld Pierre Palla.
Pierre Palla
Dat werd min of meer georganiseerd vanuit een hengelzaak in Amsterdam, waar bijvoorbeeld ook Willy Alberti kwam. Volgens mevrouw Steyn was vissen voor Cor zeker een goede en broodnodige ontspanning, maar door drukte kwam er toch niet veel van.
Zoals bekend was Cor in zijn laatste levensjaren zeer druk bezet met het Magic Organ en op het laatst vooral ook met het Moller vijfklaviers Radio Concert Orgel. De samenwerking met Tom Manders (Dorus) was al rond 1960 tot een einde gekomen.
Romantische muziek
Waar had Cor Steyn muzikaal gezien nu de meeste affiniteit mee? Mevrouw Steyn noemt allereerst dat hij van romantische muziek hield. En dat hij altijd heeft willen spelen met gevoel. Hier ziet mevrouw Steyn enig verschil met bijvoorbeeld Pierre Palla, die technisch heel goed of zelfs beter was op het orgel. Cor was zeer breed en veelzijdig in de muziek, maar misschien was Chopin toch wel favoriet. Cor had het idee dat hij voor de muziek van Franz Liszt 'te kleine handjes' had. Cor speelde dus ook graag piano, op de vleugel thuis, en er waren een tijd lang ook hele gezellige huisconcerten.
Het is mevrouw Steyn niet bekend dat Cor ooit ergens met tegenzin heeft gespeeld. Wel kon hij zich erg storen aan samenwerkingen waarbij het muzikale niveau laag was of lager werd. Dan haakte hij liever af.
Naast organist zijn op Hammond, diverse theaterorgels en het Magic Organ heeft Cor ook accordeon en piano gespeeld, liedjes/muziek geschreven en orkesten geleid. Mevrouw Steyn vond Cor heel mooi accordeon spelen en kan zich ook Cor’s enthousiasme over het Magic Organ (vanaf begin 1963) nog goed herinneren. Zij vond dit orgel mooi klinken.
In de jaren na het overlijden van Cor werd mevrouw Steyn nog weleens benaderd met vragen of geplande producties. Tegenwoordig heeft zij die contacten eigenlijk niet meer. Nu en dan luistert zij nog naar opnames van Cor, nu ook voor haar op CD gezet. Verder houdt zij van Franse chansons, onder andere Yves Montand. De laatste keer dat mevrouw Steyn een theaterorgel heeft gehoord en gezien was tijdens van de boekpresentatie 'Orgels bij de Omroep in Nederland' in 1996. Dat was het AVRO-concertorgel.
Cor Steyn voor het Radio Concert Orgel van de Nederlandse Radio Unie