Nep B3's: Ombouw of Oplichterij?

Tekst: Dirk Blom
Artikel uit Turning Wheel 2010-4

Naar aanleiding van een artikel op internet ben ik gevraagd om iets te schrijven over namaak B3's. Het verschijnsel was voor mij niet nieuw. Het wordt ook al aangekaart door handelaren in Mark Vail's boek The beauty in the B.

Waar gaat het nu precies om? Niet zozeer om namaak Hammondorgels: het 'faken' van een toonwielorgel is – gezien de hoge kosten ervan – niet rendabel. Waar het wél om gaat, is het bouwen van een 'op een B3 gelijkend orgel' uit onderdelen van andere Hammonds, met name A100's en oudere orgels uit de B-serie, met name de BC en BV. Men neemt dan de toongenerator, manualen en voorversterker van een A100 en plaatst deze in de kast van een BC, BV, B2 of zelfgebouwde kast (met gedraaide pootjes natuurlijk) en doet dit dan voor als zijnde een B3.

Voor- en tegenstanders

Of dit een goede of slechte zaak is, daarover zullen de meningen verschillen. De handelaar die in het boek van Mark Vail wordt genoemd, zegt bijvoorbeeld absoluut geen probleem ermee te hebben om bijvoorbeeld een Hammond A102 (het French Provincial of 'Queen Anne'-model met gebogen pootjes, door deze meneer 'de meest afschuwelijke Hammond genoemd') te slopen en alles in de behuizing van een vooroorlogse BC te zetten, want die heeft ook nauwelijks verkoopwaarde.
De kast van de A-102 belandt vervolgens op de sloop en de inhoud van de BC wordt als voorraad reserveonderdelen gebruikt, waarbij dus twee originele Hammondorgels verloren gaan. Overigens wordt er wel bij gezegd dat de waarde van het resultaat veel minder is dan van een originele B3.
De mening op de eerder genoemde website gaat helemaal de andere richting op: het slopen van twee authentieke Hammonds wordt hier gezien als een barbaarse misdaad tegen de goede smaak. En het resultaat wordt als waardeloos beschouwd. Er wordt dan vervolgens ook uitgebreid ingegaan op hoe je een echte B3 en een namaak van elkaar kan onderscheiden: afwerking van de kast, kleine details aan de inhoud enzovoorts. Er wordt dan ook uitgebreid gewaarschuwd om niet de 'volle prijs te betalen voor zo'n stuk namaak.

Conclusie

En dat is dan ook mijn conclusie van dit verhaal: of een namaak B3 aanspreekt of niet, dat is een persoonlijke keuze. Houdt er wel rekening mee dat zo'n nepper minder markt waarde heeft en dus ook niet voor de prijs van een echte B3 verkocht mag worden. En bij zelfbouw-kasten natuurlijk altijd op de kwaliteit en stevigheid letten! U wilt tenslotte niet dat de (zware) inhoud van een toonwielorgel tijdens het spelen op uw tenen valt…

Het artikel over namaak (counterfeit) B3's vindt u op:
www.vintageorgans.com/counterfeit.

Naschrift bestuur: Origineel is origineel. Daar mag geen misverstand over bestaan.
Er is op Hammond gebied door de jaren heen ontzettend veel gerommeld en er zijn niet originele instrumenten voor veel geld als origineel verkocht.
Ook hier geldt de oude maar niettemin vertrouwde kreet: hoedt u voor namaak!

Naschrift AvdB:
Er zijn verschillende methoden om de leeftijd van een B 3 te kunnen beschouwen:
1. Ronde of geribbelde (latere versies) draaiknoppen voor vibrato.
2. Hammond naam klein of groot (latere versies) geschreven
3. Hammond naam met het toonwiel logo voor de naam voor latere versies
4. Plat sleuteltje met een ronde entree voor dat sleuteltje dan wel voor latere versies een reguliere sleutel met een traditioneel sleutelgat
5. In het houtwerk is aan de voorkant in het "oor" bij de ronding van het meubel een verticale snede aangebracht bij latere modellen
6. De jongste versies hebben drawbars met voetmaat indicatie en een iets andere vorm van de drawbarknop
7. Houten of kunststof bakstukken naast de klavieren