De Leslie Sound
De Organist Jimmy Smith en Booker T. maakte de "Leslie-sound" enorm populair bij de rock-n-roll muzikanten in de fifties en de sixties.
De Leslie was aanvankelijk nog een enorme kolos ter grootte van een (Amerikaanse) koelkast. Don Leslie schiep een complete serie gebaseerd op zijn type 30A ook wel "Tall Boys" genoemd (de 31-series)
In 1950 introduceerde Leslie de 21H, geschikt voor de huiskamer, aula's en kleinere studio's.
Je ziet hierboven, dat de vernieuwde vorm compacter is dan voorgaande modellen.
(de verkoper: "mevrouw, een leuk kleedje met een mooie bos bloemen er bovenop en hij valt bijna niet meer op!")
Inmiddels is de Leslie natuurlijk niet meer weg te denken in de muziekwereld. Er is een levendige handel in onderdelen, buizen, modificatie handleidingen en zelfs "opvoersetjes"
Op het internet kun je zelfs al dikke 500 Watters zien.
Naast de "echte Leslie" is er vanzelfsprekend ook een evolutie op het gebied van elektronische en virtuele nabootsing van het Leslie effect.
Chorus en Phase shifter apparaten zijn een goedkoop alternatief en worden vooral veel door gitaristen gebruikt.
Natuurlijk blijven het altijd imitaties, waarbij de een wat meer succesvol is dan de ander (Sharma en Pari speakers, dan wel andere met name Italiaanse rotor boxen)
Nu is enige nostaligie ons bij de Hammond club niet vreemd:
Als je van Harley achtige motoren houdt, dan hoor je een Harley Davidson te kopen.
Als je van terreinwagens houdt dan is er de Land Rover.
Als je van drawbar orgels houdt dan is er alleen de echte Hammond
Als je van een roterende speaker houdt dan is er alleen Leslie.
Dus: hoedt u voor namaak.
Al kennen we door de jaren heen ontelbaar veel modellen en Leslie uitvoeringen, de Leslie
berust nog steeds op hetzelfde effect.
De vroegere succesnummers 122 en 147 worden anno nu, nog steeds geproduceerd en met succes en met radio buizen!
De Leslie bestaat uit een treble-unit met 2 hoorns:
Overigens is er maar één hoorn die functioneel, d.w.z. die open is: de andere is uitsluitend voor balans, voor evenwicht.
Onder in de box bevindt zich onder de bass speaker een soort draaiend plateau, zodat het geluid van de luidspreker er maar door één opening uit kan komen, langs een soort schoep:
Op die wijze wordt het op het "Doppler" effect gebaseerde tremolo en chorus effect gerealiseerd. Chorus heet bij Leslie "Chorale" en betreft de langzame rotorsnelheid.
De Leslie kan met een speciale kit of schakeling ook gestopt worden, d.w.z. dat de rotoren stil komen te staan.
Sommige organisten prefereren zelfs een voetschakelaar voor de Leslie rotor snelheid. Ondertussen zijn er ook "traploze motoren" waarbij de mogelijkheid echter ontbreekt om de bovenste rotoraandrijfsnaar op een andere poelie te leggen, zodat je zo een andere snelheid voor tremolo kunt bewerkstelligen (iets milder, minder gejaagd tremolo)
Zelf heb ik altijd de voorkeur gegeven de snaar op de bovenste poelie te leggen voor een mild en monder jachtig tremolo effect (AvdB)
De huidige Leslies bieden tegenwoordig veel elektronica met o.a. complete programméérbare equalizers om je "eigen sound" te creëren en te programmeren.
De recente Leslie 3300 klinkt overigens werkelijk als een dijk en heeft ook veel volume!
Maar de hoofd essentie van het muzikale topgerecht v.w.b. Leslie blijft:
1) Het gesloten principe, gecombineerd met de naar beneden stralende sleuven, hetgeen nog steeds voor een volle, warme sound zorgt, die mede ontstaat door het "wervelen" van het geluid IN de box vóórdat het naar buiten gestuwd wordt.
2) Het nog steeds unieke buizen effect, dat zorgdraagt voor een unieke warme sound en voor het onmisbare overdrive effect!
De Leslie kan gemakkelijk beschouwd worden als een Electro-Mechanische Sonische Effect Machine. Eigenlijk is een Leslie box geen speaker maar een instrument, net als een orgel.
Veel pop organisten verwijderen de bovenste en onderste achterpanelen van de box om er een extra visueel aspect toe te voegen, maar of het muzikale resultaat van de inspanningen daar beter mee wordt blijft de vraag.......
NB: Nooit het achterste middenpaneel van de box verwijderen i.v.m. bas weergave!!!!!!
Naast het onvergelijkbare Hammond orgel is de Leslie box nog een kerngezond fenomeen, die door de jaren heen steeds meer toepassingen krijgt (o.a. toepassing bij gitaar) en bewijst Leslie een instrument te zijn dat door steeds meer verschillende instrumentalisten gebruikt wordt.
In principe kan echter elk instrument op een Leslie aangesloten worden, alhoewel een Leslie bedoeld is voor de drawbars, c.q. voor de fluitregisters. Maar één ding staat vast: zelfs een goedkoop orgeltje of keyboardje knapt ongelooflijk op van een Leslie.
Als Hammond en orgelliefhebbers zijn we aan Don Leslie en zijn uitvinding dan ook zeer veel dank verschuldigd. Ik (AvdB) heb de eer gehad Don Leslie op verschillende gelegenheden te ontmoeten en hij was een bijzonder innemend, beminnelijk mens.
Dat kan ook haast niet anders, want hij is net als wij allen muziekliefhebber.
Don Leslie, en dat kan gerust gezegd worden, was de man die de muziek echt in beweging heeft gezet!
