Ter info: Gelickt was een vaste rubriek in clubblad Turning Wheel. Het is steeds een muzikale kennismaking met een bekende of minder bekende organist, die we zijn of haar favoriete lick ontfutselen. Vaak met video/geluidsopname en een notatie van de lick. Onderstaand een voorbeeld (met opname en notatie, zie onderaan).

GELICKT

De favoriete lick van Bennie Veldman

Tekst en foto: Fred Meijer
Artikel uit Turning Wheel 2007-2

Met Bennie Veldman duiken we de blues in. Want Bennie is een echte bluesman. Samen met zijn broer Gerrit (gitarist/zanger), een bassist en een drummer vormt hij de bluesformatie The Veldman Brothers. Een succesvolle band, met ruim dertig optredens per jaar. "Blues is een gevoel. "Het gevoel. Er zit een emotie in die je grijpt. Die zit meestal maar in een paar noten."

Thuis in de huiskamer heeft Bennie een Hammond Aurora 8022 staan. "Kort geleden voor een paar tientjes op de kop getikt. Ik stond er verbaasd van hoe lekker dit orgel nog klinkt. Er zit een ingebouwde Leslie in, die het geluid behoorlijk omhoog haalt."
In de band speelt Bennie op een Hammond XK-2 en een XB-1. De XK-2 gebruikt hij als bovenmanuaal, de XB-1 (via midi) als ondermanuaal. "Door een truc uit te halen met de splitfunctie komt het geluid alleen uit de XK-2, maar kan ik de registratie van het ondermanuaal regelen op de XB-1. De XK-2 is een lekker bespeelbaar orgel door de bloktoetsen. Bovendien heb ik met twee éénklaviers orgels een backup mocht één van de twee het op het podium begeven."
Het geluid wordt uitversterkt via een Leslie 760, waaraan Bennie speak-on aansluitingen heeft laten maken. "Dat is op die donkere podia handiger dan het gepruts met een lesliekabel."
Overigens speelt Bennie ook zeer verdienstelijk mondharmonica (voor de kenners: bluesharp). "Bij The Veldman Brothers leg ik me helemaal toe op Hammond en bluesharp. Daarnaast zing ik een aantal nummers. In het verleden heb ik ook piano gespeeld, maar daar voel ik me niet echt op thuis. Ik werd altijd nerveus als ik wist dat er weer een pianonummer aan kwam."

Muzikaal gezin

Bennie, woonachtig in het Gelderse Wezep, komt uit een muzikaal gezin van vijf kinderen. Toen zijn oudere broer Henk gitaar ging spelen, was Bennie's eerste voornemen om dat voorbeeld te volgen. Maar toen broer Gerrit dat ook ging doen, kreeg hij behoefte om toch iets anders te kiezen. Het werd orgel.
"Ik heb klassiek orgelles gehad. Intussen zat ik veel in de oefenruimtes bij mijn broers en kwam zo in aanraking met de blues. Dat wilde ik ook en ik stapte daarmee naar mijn orgelleraar. Maar die kon me daarin niet verder helpen. Ik ben toen van les afgegaan en heb een keyboard gekocht."
Daarmee speelde Bennie bij Gerrit in de band. "Op een keyboard kun je natuurlijk niet echt blues spelen. 'Wat doe je toch?' vroegen ze als ik een glissando probeerde te maken."
De band viel uit elkaar en Bennie besloot zijn heil te zoeken in andere instrumenten. Hij legde zich toe op mondharmonica. Daarmee speelde hij in een plaatselijke band, waarin hij ook zong en wat gitaar speelde. "Begin jaren negentig maakte mijn broer Gerrit met zijn band een demo, waarin een organist enkele Hammondpartijen had ingespeeld. Met ook een paar glissando's. Nu herkende Gerrit wat ik destijds wilde doen met m'n keyboard. De rol van de Hammond sprak hem aan en hij vroeg me voor zijn band. Ik nam geen echte Hammond mee, maar een Diamond-orgel met een soort leslie. Het was trouwens geen blues wat we speelden, meer rock. We hebben twee keer in het voorprogramma van Bon Jovi gestaan, dat was leuk."

De blues in

Wederom viel de band uit elkaar en Bennie kwam terecht in wat later Brother Jake werd. Dat werd een echte bluesband en Bennie kreeg de ruimte om zich als bluesorganist te ontwikkelen. Op de Hammond A100 van de band.
Enkele jaren geleden vroeg broer Gerrit aan Bennie of hij toch niet af en toe met hem wilde spelen. Blues, wel te verstaan. "We zijn vrijblijvend begonnen. Dat begon lekker te lopen en omdat er met Brother Jake niet meer werd opgetreden besloot ik om helemaal voor The Veldman Brothers te gaan. Wat trouwens een naam is die we niet zelf verzonnen hebben, het publiek kwam ermee. Toen werd het heel logisch om die naam te kiezen."
The Veldman Brothers spelen blues in de breedste zin van het woord. Van hele oorspronkelijke blues met alleen zang, gitaar en bluesharp tot hele vette blues met een scheurende Hammond. Veel eigen nummers, met daarnaast ("wat minder bekende maar mooie") covers die ze een eigen interpretatie meegeven. "Binnen de blues heb je veel verschillende stijlen. Die zijn allemaal te mooi om je op één stijl vast te pinnen. Bovendien geeft me dat de mogelijkheid om Hammond en bluesharp af te wisselen."
De band is zeer succesvol. In 2006 traden The Veldman Brothers 34 keer op, wat veel is voor een Nederlandse bluesband. Ook zijn ze een keer op TV Gelderland geweest. Inmiddels is er ook een debuutalbum opgenomen, die ergens dit jaar zal uitkomen.

De onderlinge magie van broers

Wat spreekt Bennie zo aan in de blues? "Het gevoel. Er zit een emotie in die je grijpt. Die zit meestal maar in een paar noten. Het zal vast ook te maken hebben dat de blues voortkomt uit de gospel, die weer ontstaan is in de tijd van de slavernij. Ik heb ook altijd veel naar gospel geluisterd."
Blues en Hammond zijn natuurlijk een perfecte combinatie. "Toch houden de meeste bluesliefhebbers vooral van gitaar. Die zie je ook altijd afgebeeld op dingen die over blues gaan. Maar ik moet zeggen dat ik altijd positieve reacties krijg op mijn Hammondspel."
In zijn solo's heeft Bennie soms een 'gitaristische' benadering, zoals hij zelf zegt.
"Dat hoor je terug in de dubbelklanken en de lijntjes. Soms gebruik ik een lijntje waarvan het effect te vergelijken is met een gitarist die met zijn tremolo de toon omlaag trekt. Als Gerrit op zijn gitaar soleert, voel ik waar hij naartoe wil. Soms lukt het hem niet om daar te komen en dan duw ik hem als het ware met de Hammond naartoe, door een bepaalde hoge toon of duwend akkoord te spelen. Andersom gebeurt dat ook. Dan gaat Gerrit achter me staan en stuwt hij me met akkoorden naar het punt waar ik naartoe wil."
Volgens Bennie heeft dat alles te maken met het feit dat ze broers zijn. "Als broers heb je een onderlinge magie die je met anderen niet snel hebt. Zeker in de blues komt dat tot uiting."

Goed naar elkaar luisteren

Hoe word je een goede bluesorganist? "Wat ik in ieder geval doe, is veel luisteren. Op YouTube (www.youtube.com) staan veel filmpjes die de moeite waard zijn. Het lastige van toetsen is wel dat het slechter zichtbaar wat er gespeeld wordt dan bij gitaar. Ik zoek veel nummers uit, ook nummers waarvan ik weet dat ik ze nooit met de band zal spelen. Maar dan ben ik toch benieuwd hoe zo'n lick in elkaar zit. Ik merk ook dat mijn smaak langzamerhand breder wordt, vooral richting jazz. Zo spreekt Don Patterson me erg aan en kan ik ook Barbara Dennerlein steeds meer waarderen."
Veel luisteren en uitzoeken dus. Nog meer adviezen? "Als je in een band speelt, moet je goed naar elkaar luisteren. Juist in de blues. Je moet met elkaar in een bepaald gevoel komen. Verder geldt in de blues de kunst van het weglaten. Gewoon af en toe een klein lickje. En dan vooral niet door de gitarist en de zang heen. Als bluesband kun je het gemakkelijk 'volpompen' met geluid. Maar daar wordt het niet beter van. Ik ben zelf altijd rustig in mijn spel. Ik denk dat het een voordeel is dat ik als organist in een band begonnen ben en niet als 'alleenspelende' organist. Veel toetsenisten doen te veel als ze in een band spelen."

Favoriete lick

Een favoriete lick? "Als ik optreed, probeer ik vooral vanuit de emotie van dat moment te spelen. Of voort te borduren op een solo van Gerrit. Dat betekent dat ik zo weinig mogelijk probeer terug te vallen op vertrouwde licks. Toch moet je ze hebben, want er zijn momenten dat je ze nodig hebt. Er zijn ontzettend veel mooie licks en ik heb geen echte favoriete lick. Maar ik heb er wel over nagedacht en ik weet wel een mooie lick, uit een slow blues. Die speel ik altijd als we Red House van Jimi Hendrix spelen. Het is een blues in C, een prettige toonsoort op Hammond. Het is een lick met weinig noten en een lekker bluesgevoel."
Bennie gaat achter het orgel zitten, ik pak mijn videocamera. Hoe dat afgelopen is, kunt u zien en horen op de aanstaande ledendag. En de notatie van de lick? Daar heeft Pascal Lanslots voor gezorgd. Pascal heeft een vrij uitgebreide notatie van de lick gemaakt, met vingerzetting en praktische aanwijzingen. Die staat in een prettig printbaar pdf-formaat op de website (Artikelen en info). Ook de lick zelf is te beluisteren op de website.
Wie meer wil weten over The Veldman Brothers, kan terecht op de website www.veldmanbrothers.com. Verder tipte Bennie mij www.bluesforum.nl, een interessante site voor bluesliefhebbers.