Anekdotes (2) AvdB

Interview Radio TV Stichtse Vecht dd. Zaterdag 21-01-2012 14.00 hr

Programma: Geen kunst?

Aart van de Beek uit Maarssen wordt geïnterviewd door Mw. Greetje Falkenhagen en Dhr. Jos Kollenburg

Overzicht: HOC geschiedenis, hoogtepunten en toekomst plannen

Wie en wat is Hammond? Wat staat voor die naam.

In de muziekindustrie hebben we producten, instrumenten die vaak de naam van hun oorspronkelijke bedenker en bouwer hebben.
Er was ooit een zekere Meneer Steinway, die van de piano’s en een meneer Hammond, Laurens Hammond van de naar hem genoemde Hammond orgels

Laurens Hammond was een groot uitvinder o.a. van de 3D film en vele tientallen andere uitvindingen op allerlei terrein.

De vinding die hem tot orgels bracht waren elektrische klokken.
Hammond was een klokkenfabriek en had een elektrische motor uitgevonden gebaseerd op 60 Hz van het lichtnet.
Voordien was de netspanning niet stabiel noch uniform en toen in de USA langzamerhand 60 Hz de norm werd, ontwikkelde Hammond de synchroon motor op basis van die 60 Hz en daardoor had deze een ongekende gelijkloop, een precieze loop die goed voor de klokken van toepassing werd geacht.
Dat bleek ook zo, want Hammond klokken vond je overal in de USA en zelfs op trein stations voor accurate tijdmeting.

Wat had dat met een orgel te maken.

Door de gelijkloop meende Hammond dat e.e.a. ook heel goed voor een orgel van toepassing kon zijn, want dan zou het instrument nooit meer ontstemmen.
Hammond kocht een oude piano, sloopte alles er uit en begon aan de verwezenlijking van zijn ideeën.

Wanneer is het Hammond orgel dan ontstaan.

Hammond is zo eind twintiger jaren van de vorige eeuw met zijn orgel begonnen te ontwikkelen in Chicago.

In 1934 werd binnen record tijd een patent verleend.
De synchroon motor dreef een as met wieltjes aan met daarvoor een pick-up element.
Het signaal wat daar van af kwam werd versterkt een weergegeven door een luidspreker.
Zo ontstond het zg. toonwiel orgel.

Wat vonden de andere klassieke orgelbouwers daarvan?

De klassieke orgelbouwers van die tijd zagen het grote succes van Hammond, die overigens persoonlijk van mening was dat zijn orgel een klassiek instrument zou dienen te zijn voor gebruik in kerken en instellingen. De klassieke orgelbouwers deden Hammond om concurrentie overwegingen – je ziet er is niets nieuws onder de zon - een proces aan om te voorkomen dat hij zijn orgel een orgel mocht noemen. Dat heeft Hammond gewonnen, zij het dat hij wel moest melden dat het Hammondorgel slechts 253 miljoen mogelijkheden had.

253 miljoen zegt u? Dat is nogal wat.

Door de specifieke registratie, d.w.z. klank instel mogelijkheden werd het Hammond geluid, de Hammond sound heel herkenbaar, we horen deze eigenlijk vele malen per dag:
Denk aan Whiter shade of pale, Brandpunt met zijn tune en recent Hans Anders en de Energie maatschappijen, waar de Hammond prominent te horen is.

Zijn er wereld wijd meer soortgelijke Hammond clubs?

Ik moet daarvoor even terug in de tijd, want het mechanische Hammond toonwiel orgel wordt sinds 1975 niet meer gebouwd, voornamelijk omdat het een tijdrovend, ingewikkeld, precies en zeer duur productie proces is.
We praten dus over instrumenten die in de oorspronkelijke vorm vandaag bijna 40 jaar oud zijn.
Maar even terug naar uw vraag.
Het Hammond orgel had eigenlijk direct na zijn debuut een grote schare fans en die begonnen allerlei clubs al of niet door de fabriek en lokale dealers gestimuleerd om meer mensen aan het spelen te krijgen en om de instrumenten beter te leren kennen en te gebruiken.
Het duurde niet lang of inmiddels beroemde organisten werden op die clubs uitgenodigd.

Eigenlijk zijn we als Hammondclub Nederland een voorzetting van dat soort clubjes maar nu dan op nationaal niveau en doen we hetzelfde inzake orgel uitleg, registraties, productbeheersing, uitleg over techniek en onderhoud. Zie ons maar als een soort nostalgische club van liefhebbers net als rond oude auto’s en andere clubs van liefhebbers van nostalgische zaken of producten.
Ook wij nodigen elke clubdag een nationaal of internationaal bekende organist uit.

Hoe is de club in Nederland ontstaan.

Eind tachtiger jaren van de vorige eeuw kwamen een paar enthousiastelingen bijeen om te bezien of een liefhebbersclub voor het Hammond orgel levensvatbaarheid zou hebben. 
Onder deze liefhebbers was een vriendje van mij uit Nijkerk en er werd een clubje opgericht met een beperkt aantal mensen.
Dit vriendje van me had een grote fabriek in Nijkerk, de inmiddels ter ziele gegane kistenfabriek van de Boer in Nijkerk en die had een grote kantine waar we clubdag hielden.
 Bovendien had hij verschillende Hammondorgels dus zo waren ook voldoende instrumenten voorhanden.

Zat u toen ook al in die club.

Ik was zelf wel vrijwel van af het begin betrokken en vanzelfsprekend lid, maar aangezien ik een commerciële functie had in de verkooporganisatie van de fabriek van Hammond meende ik dat ik me beter iets afzijdig kon houden bij wat ik aanvankelijk beschouwde als een groep fanatiekelingen.

Hoe zo?

U moet weten dat ik vrijwel mijn hele leven met Hammond te maken heb gehad als verkoper in de winkel bij Staffhorst hier in Utrecht en dat ik vervolgens als sales manager bij de Hammond fabriek werkte. 
De mechanische toonwiel orgels werden ondertussen allang niet meer gemaakt en ik had vanzelf belang om de actuele producten te verkopen.
En die fanatiekelingen vonden de digitale versies niet je dat en daardoor kwam je min of meer wat op gespannen voet te staan.

Hoe bent u er dan toch terecht gekomen?

Tja, bloed kruipt toch waar het niet kan gaan, nietwaar.De club in Nijkerk groeide en bloeide en de locatie werd te klein.  Er werd uitgeweken naar Hoogland bij Amersfoort in een partycentrum.  Ook dat werd te klein en we verhuisden naar Veenendaal in the Shelter, in een soort charismatische kerk, waar ook een Hammond stond dus dat kwam goed van pas.  
Overigens is Hammond wereldwijd degene die de meeste orgels in kerken heeft staan, meer dan enige andere fabrikanten ook.
Het gebouw in Veenendaal kreeg een andere bestemming en we gingen terug naar het Partycentrum in Hoogland. Ondertussen was ik bij het huidige Hammond in Vianen vertrokken en ik zit nu in de digitale kerkorgels van Content uit ons Nederlandse Ermelo en was dus vrij van commerciële belangen binnen de Hammond organisatie.
Dus zo kon ik me als rechtgeaard Hammond liefhebber zonder commerciële belangen gemakkelijker bij de club voegen. En door mijn Hammond verleden ook zo e.e.a. bijdragen binnen de club en zodoende ben ik bestuurslid geworden.

Hoe is de Hammondclub in Maarsen bij Hotel de President terecht gekomen.

De locatie in Hoogland voldeed niet meer en de club bleef maar groeien.
We wilden alles ook naar een wat hoger plan brengen op een goed bereikbare locatie met ook voldoende parkeergelegenheid als ook betere horeca faciliteiten. 
Nu woon ik zelf in Maarssen, (ben door de muziek zelfs in Maarsen komen wonen) dat is voor mij natuurlijk wel aangenaam dichtbij, maar ook is Maarssen historische grond voor zover het Hammond betreft, want in de tachtiger jaren hield Hammond Nederland kantoor in Maarssen op de Zonnebaan, dus hemelsbreed nog geen tweehonderd meter van de President, ons huidige onderkomen.

Gaat het goed met de club en hoe ziet de toekomst er uit.

Het gaat heel goed met de club Jazeker, we hebben nu zo’n vierhonderd leden en groeien nog steeds sterk.  We hebben zelfs buitenlandse leden tot in Denemarken en ver daarbuiten en ook Hammond medewerkers in Europa en vanuit de fabriek in Chicago zijn lid, mede omdat we een zeer uitgebreide website hebben met allerlei wetenswaardigheden over verleden en heden, als ook alle modellen, over de techniek, onderhoud en natuurlijk ook de onvermijdbare anecdotes.
Ik maak me sterk dat we zelfs de meest uitgebreide website van de wereld hebben.
Voer het woord Hammond maar eens in op Google en u krijgt werkelijk miljoenen hits, echt miljoenen. Het is zelfs zo dat Hammond als soortnaam in de Dikke van Dale staat.
Dat is wel een prestatie en maatstaf om je product als soortnaam te kunnen aanduiden. 

Overigens behoort als je de naam Hammond noemt daar nog een naam bij en dat is Leslie. De Leslie box is een versterkerbox die speciaal voor een orgel en met name voor een Hammond is ontworpen.De Leslie box geeft een specifiek karakter aan het onverwisselbare geluid van een Hammond. Het is overigens ondertussen zelfs zo dat elke toetsen fabrikant altijd wel een schakelaartje heeft met Hammond of B 3 sound.
De Hammond B 3 is de typische icoon van Hammond en daar zijn er meer dan 300.000 van gemaakt. Het feit doet zich echter voor dat een B 3 nu meer opbrengt dan dat hij ooit gekost heeft.  We moeten overigens niet vergeten dat een Hammond altijd een duur instrument is geweest.

Was een Hammond dus inderdaad een duur instrument?

Nu niet meer, want ze zijn er ondertussen vanaf een goede 1000 Euro al. Ik weet echter nog heel goed dat toen wij thuis in 1965 een Hammond M 100 (dat is een bepaald type uit de serie) kregen dat deze 8880,- gulden kostte, dus plm. 4000 Euro. 
En het huis wat mijn ouders in datzelfde jaar kochten, twee onder een kap, met geschakelde garages en een voor en achtertuintje kostte toen een 24000 gulden, dus om en nabij de 12.000 euro.
Een Hammond was dus toen een investering ter grootte van een derde van een huis en dat is toch geld.
Ik heb toen ik wat bij kennis kwam op wat latere leeftijd mijn ouders toch nog kunnen bedanken want ik ben met dat orgel enorm verwend geweest ben terwijl ik nog een broer en twee zussen had.
Toen mijn vader het steeds niet kon laten bij mijn optredens aan te geven dat dit zijn zoon was , bestond ik het om teggen hem te zeggen: doe maar niet. Terwijl hij zo trots was als een hond met zeven staarten op die orgeldraaier die zijn zoon was…
Maar ja, zijn niet alle vaders een beetje zo.......

Wanneer is de eerstvolgende clubdag?

Zaterdag 4 februari hebben we weer een clubdag en dan hebben we ’s morgens de ook onvermijdbare ledenvergadering. Maar ’s middags hebben we op toetsen een absolute wereldster, de Nederlandse Peter Baartmans, de officiële demonstrateur van de Yamaha fabriek.  Hij is een geweldige artiest, buitengewoon muzikaal maar ook zeer humoristisch.
Hij bespeelt die middag een Hammond A 100 met een Yamaha Tyros keyboard. 
Peter Baartmans is zeer breed van klassiek tot pop, easy listening en jazz en ik zou geïnteresseerde luisteraars graag uitnodigingen om eens te komen kijken, want we willen graag groei, maar ook verjonging in het ledenbestand.
Als club loop je altijd risico op vergrijzing en we willen graag een brede club blijven voor alle leeftijden. Natuurlijk komen de leden niet altijd allemaal op de clubdagen, want dan zouden we weer huisvestingsproblemen hebben. En vanzelfsprekend vindt de een de ene artiest meer aan dan de ander.

Maar is het Hammond orgel toch niet wat meer voor ouderen???
Er hangt ondertussen toch een zweem van iets truttigs rond electronische orgeltjes.

Hammond vind je in kerken voor klassieke toepassing, in de popmuziek, in de jazz, in volksmuziek, in allerlei geledingen van muziek.
Ik ben er bijvoorbeeld absoluut zeker van dat op elk radio station of bij de TV de Hammond sound elke dag, ja elke dag zelfs vele malen voorbij komt, ook hier bij RTV Stichtse Vecht.
Alleen herkent men het soms misschien niet als zodanig. Hammond is net als cola, dat kom je overal ter wereld tegen. In vrijwel alle grotere opname studio’s en bij grotere RTV stations staan Hammond orgels tot de dag van vandaag.
Maar het is helemaal niet truttig. Vanzelf, je kunt er truttig op spelen, maar uiteindelijk zijn heel veel artiesten groot geworden dankzij het Hammond orgel.
In Nederland Cor Steyn, Pierre Palla, Bernard Drukker, Eddy de Jong en Stef Meeder.
In Duitsland Klaus Wunderlich
In Amerika Jimmy Smith, Joey de Francesco en Rhoda Scott en vele anderen waaronder de onvermijdelijke Ken Griffin met zijn Koekoekswals.
Dus het Hammond orgel is terug van eigenlijk nooit weggeweest.

Met andere woorden: het Hammond orgel is dus eigenlijk wel een bijzonder instrument.

Eigenlijk zijn er de vorige eeuw maar drie nieuwe instrumenten ontwikkeld en dat is op zich al een bijzonder feit. Die drie nieuwe instrumenten  betrof de saxofoon, het Hammond orgel en de Fender piano, dat is een mechanische piano met klankstaafjes.
Iedereen in de professionele muziekwereld kent deze instrumenten en ze behoren tot de z.g. vintage instrumenten die m.u.v. de saxofoon niet meer gemaakt worden in hun oorspronkelijke vorm.
Deze drie unieke instrumenten waren allemaal nieuwe niet eerder bestaande instrumenten en ongekende klanken tot dan toe.

Hoe gaat het nu met Hammond.

Hammond bestaat nog steeds, maar zoals gezegd nu in digitale vorm zoals vrijwel alle instrumenten waar een stekker aan zit. Weet u, het gaat er mij bij een instrument om zoals drummer John Engels, de eminence grise van de drumwereld me eens zei, dat er een verhaal verteld wordt. Er moet poëzie zijn in muziek.
Muziek die me emotioneel niet raakt vind ik niets, nietszeggend.
Er MOET een verhaal verteld worden, er moet poëzie zijn.
Het is duidelijk dat dat verhaal op vele manieren verteld kan worden, in vele stijlen en in vele opvattingen. 
Ik kan dan ook van bepaalde muziek niet zeggen dat het slecht is, maar hooguit dat het me niet aanspreekt. En gelukkig we hebben muziek in vele verschijningsvormen. 
Persoonlijk ben ik van mening dat muziek, actief of passief beoefend de goedkoopste psychiater is die we kunnen bedenken. Muziek is de taal van de ziel en is een brug tussen allerlei culturen. Als de wereld wat meer van muziek zou gaan genieten, dan zag het er hier op dit ondermaanse er heel wat beter uit.
Maar ik hoop dat we uit de luisteraars van dit programma veel mensen kunnen interesseren om zaterdag 4 februari in Hotel Carlton President, hier in Maarssen een keertje te komen kijken en luisteren.
Je hoeft geen Hammond te hebben en je bent welkom als je als liefhebber komt.
De toegang is gratis, dus als u als luisteraar topentertainment op toetsen wilt, dan is 4 februari ‘s middags een happening van wereld klasse en dat kan ik zonder overdrijven zeggen. Verdere informatie vindt u onder www.hammondclub.nl