TOETSENIST PETER BAARTMANS (1960-2024)

Tekst: Harry Duismann (bron: Okey! Magazine)
Artikel uit Turning Wheel 2012-1

De komende ledendag treedt voor ons op de bekende toetsenist Peter Baartmans. Hij zal spelen op onze gereviseerde Hammond A100 met twee Leslies. Peter is al jaren met talrijke activiteiten verbonden aan Yamaha. Hij speelt op alle toetsinstrumenten van dat merk. Waar hij ook speelt, het is van hoge kwaliteit.

Peter Baartmans is in 1960 in Steenbergen geboren en begon al op achtjarige leeftijd accordeon te spelen. Zijn vader had een instrument mee naar huis genomen en binnen een week kon Peter twee stukken van de bekende accordeonist John Woodhouse spelen met begeleidende bassen. Dit alles zonder ook maar één les te krijgen. Zijn vader zag zijn talent en stuurde hem op muzieklessen, zodat Peter het instrument 'goed' zou leren bespelen.
Eigenlijk wilde Peter liever op een elektronisch orgel spelen. In die tijd werd er namelijk intensief reclame gemaakt op radio en televisie voor de nieuwe Riha orgels met begeleidingsautomaat. Maar begrijpelijkerwijze wilde vader even afwachten alvorens zo'n tweeënhalfduizend gulden in een nieuw orgel te steken. Drie jaar later, toen Peter elf jaar oud was, kreeg hij dan toch zijn eerste orgel, een Riha Andante en kreeg hij zijn eerste orgellessen op de stedelijke muziekschool van Bergen op Zoom.
De opleiding bestond uit drie delen (A tot C), welke door Peter allemaal werden afgerond. Tijdens het laatste deel C begon hij ook met lessen op piano en kerkorgel. Ook van deze studies doorliep hij in hoog tempo alle delen, mede doordat hij natuurlijk al een goede basis had vanwege de (elektronisch) orgellessen.

Professioneel muzikant

Inmiddels was Peter er zeker van, dat hij een professionele muzikant wilde worden. In die jaren was in nog niet mogelijk om een studie elektronisch orgel aan het conservatorium te volgen. Van 1976 tot 1980 studeerde Peter daarom piano en kerkorgel aan het Conservatorium Tilburg. Weliswaar was een opleiding elektronisch orgel van 1977 wel mogelijk in Tilburg en Enschede. Peter wilde echter de ingeslagen weg niet tussentijds verlaten. Ook leek destijds de klassieke weg meer solide te zijn, een beter fundament te geven dan de nog maar net gestarte opleiding elektronisch orgel. Deze nieuwe studierichting moest zich nog volledig ontwikkelen en werd voortdurend nog aangepast.
Peter ontwikkelde steeds meer affiniteit met de piano en wilde zijn studie zoals gebruikelijk met een examen afsluiten. Het liep echter anders.

Yamaha Electone

Tijdens zijn studietijd was Peter begonnen met optreden op zijn portable Hammond X5 met Leslie 760  in diverse bands, die lichte muziek speelden. Ook speelde hij als pianist in een bigband. De belangstelling voor klassieke muziekstudie nam langzaam maar zeker af en zijn interesse in elektronische instrumenten nam daarentegen gestaag toe.
Toen al had Peter een voorkeur voor de Electones van Yamaha. Hij besteedde zijn vrije tijd vaak om in een plaatselijke muziekzaak de daar staande Electones te bespelen. Uiteindelijk kwam hij als toetsenist terecht in de band van Rob de Nijs.
In zijn vrije tijd gaf Peter les en demonstreerde hij instrumenten in diverse muziekzaken. Hierdoor kwam hij in aanraking met de Yamaha Electone Festivals. In 1979 gaf hij zich op om op te treden, echter zonder zich goed voor te bereiden. "Ik dacht: dat doe ik wel eventjes tussendoor, en dat ging natuurlijk helemaal fout."
Maar in 1980 nam hij voor de tweede maal deel en ditmaal bereidde hij zich buitengewoon goed voor. "Ik bezat destijds een Yamaha D85, een orgel met twee klavieren en een aanvullend kleine solo klaviertje. Voor die tijd een droominstrument. Ik had mijn Hammond verkocht en bovendien had ik ook al een paar keyboards voor de bands waarin ik speelde. Ik won dat jaar de Nederlandse finale en in juli won ik samen met Michael Gundlach de Europese finale van het Electone-festival in Parijs. Daardoor mochten wij deelnemen aan het Internationale Electone-festival in Japan."

Contact met Yamaha

Als gevolg van de deelname aan het festival ontstonden er nauwere contacten met Yamaha en in 1981, na zijn militaire dienst, begon Peter's samenwerking met het Yamaha concern. Dankzij de bemoeienis van de Nederlandse Yamaha importeur Domp werd de militaire dienstplicht van Peter zelfs ingekort van veertien naar twaalf maanden. Peter kreeg een vast dienstverband als demonstrateur bij Domp ten behoeve van de handelaren, beurzen, tentoonstellingen enzovoorts.
Hij viel op vanwege zijn excellente, vaak concertachtige, demo's. Liever goed spelen, dan veel praten was zijn motto. Later volgden de eerste concerten met elektronische toetsinstrumenten. De Hollandse orgelclubs toonden interesse en nodigden Peter uit voor hun bijeenkomsten. Veel van die clubs waren pure Hammondclubs, maar beetje bij beetje wonnen ook Yamaha, Wersi en andere merken terrein bij de clubleden.

Musik Messe Frankfurt

In 1985 kwam voor de Nederlandse Yamaha importeur Peter's eerste LP Digital Date uit op een Yamaha FX-20. In datzelfde jaar ontstond er ook grote belangstelling bij Yamaha Europa in Hamburg om Peter in te zetten voor de Yamaha producten. Zo demonstreerde hij op de Musik Messe te Frankfurt van 1986 voor het eerst de Clavinova instrumenten. George Fleury presenteerde de elektronische orgels.
In de daarop volgende tijd ontstond ook een LP, getiteld Clavinova Dimensionen.  Sinds 1986 demonstreert Peter elk jaar die Yamaha producten op de Internationale Musikmesse. Slechts één jaar nam hij een pauze.
Aanvankelijk was Peter 'slechts' voor de Clavinova's verantwoordelijk, maar later kwamen daar ook de andere Yamaha producten bij, zoals de elektronische orgels, keyboards, elektronische piano's, disklavier (een soort elektronische pianola) enzovoorts.
Met veel plezier herinnert Peter zich de optredens met Bo Heart op de beurs. "Dat was heel goed en ik heb er zeer veel plezier aan beleefd. Bovendien waren het ook kwalitatief goede programma's."

Muzikale reis

De beursoptredens van Peter Baartmans zijn als een muzikale reis van klassiek naar pop en van country tot jazz. Ziet de muzikant zijn persoonlijke grenzen: "Ach, wat zijn grenzen? Wat is kunnen? Ik ben niet een pianist die Rachmaninoff concerten speelt. Dat gaat niet zo eenvoudig. Een klassieke pianist heeft in de basis een andere instelling. Een klassieke pianist kan echter ook niet spelen, wat ik doe. In de hele wereld zijn er maar enkele supermuzikanten die alles kunnen, zoals in Nederland bijvoorbeeld pianist Louis van Dijk. Die speelt klassiek en jazz, maar dat is een uitzondering. Het is vooral een kwestie van mentaliteit: ik ben meer muzikant dan pianist, meer muzikant dan keyboardspeler."

George Fleury

Al in 1984 had Peter Baartmans George Fleury leren kennen. Fleury was toen al voor vele organisten een absoluut hoogtepunt. Via Yamaha kon Peter deelnemen aan een mastercursus van Fleury. Een leuke anekdote: George Fleury stuurde alle deelnemers de muziek van zes stukken toe, aangepast aan de moeilijkheidsgraad van het master niveau. Eén daarvan moest ingestudeerd worden voor de cursus. Peter's Duits was echter niet zo heel goed en hij studeerde alle zes stukken in. Bij aanvang van de cursus bleek hij de enige van de deelnemers die alle stukken kon spelen. De rest had, zoals gevraagd, slechts één stuk ingestudeerd.
Tijdens de cursus bleek dat beide muzikanten op dezelfde golflengte zaten. Tussen hen ontwikkelde zich een sterke persoonlijke vriendschap. Deze vriendschap, de humor van beiden en de muzikale overeenkomsten vormden de basis voor de succesvolle tournees 'Duo-Tour 1991 en 1992'. Voor deze tournees bewerkten de beide muzikanten alle stukken gezamenlijk en zij probeerden in een programma met veel verschillende muziekstijlen, de muzikale mogelijkheden van de Electones en Clavinova's volledig uit te buiten.

Reorganisatie Yamaha

Einde jaren tachtig reorganiseerde Yamaha zijn bedrijfsstructuur. Elk land kreeg een eigen Yamaha-vestiging. De toenmalige Yamaha importeurs werden daardoor overbodig. Peter Baartmans was echter (met 22 collega's) in dienst bij de importeur en niet bij Yamaha. De importeur moest dus zonder Yamaha verder en zocht daarom andere producten, zoals Hammond en Kurzweil. Ter promotie van de Kurzweil instrumenten nam Peter in opdracht van de importeur in 1988 de cd Select op.
Sinds 1991 is Peter Baartmans freelance werkzaam voor Yamaha Corporation in Japan. Peter: "Dat is geen full-timejob, maar een overtime-job! Ik ben blij dat ik voor een fabrikant speel, die nog werkelijk actief is, want dan is er veel te doen. Muzikanten en klanten verwachten innovaties van ons. Het is geweldig als je kunt deelnemen aan de ontwikkeling. Dan sta je op een heel andere manier achter de producten en dan ga je met een volledig andere mentaliteit het podium op."
De afgelopen vijf jaar is Peter ook druk bezig met seminars voor demonstrateurs (van Yamaha uiteraard) over de hele wereld. "Ik vind het fantastisch om mijn ervaringen en knowhow te delen met jonge, talentvolle musici."

Ook componist

Peter Baartmans is niet alleen uitvoerend musicus, maar ook componist. Op bijna als zijn opnames bevinden zich ook eigen composities. Het hoogtepunt van zijn componisten-carrière is tot nu toe de creatie van zijn eigen moderne huwelijksmis. Nadat alle arrangementen gereed waren, speelde Peter alles thuis in en samen met zijn vrouw ook het zanggedeelte. Het geheel werd tijdens de huwelijksmis afgespeeld.
De ideeën voor de composities van Peter ontstaan meestal op de piano, vanuit de gedachte, dat als het op de piano goed klinkt, dan klinkt doorgaans ook het hele arrangement goed. De muzikant staat dan het liefst een beetje onder druk: "Het liefst heb ik, dat ik weet dat de productie dan en dan gereed moet zijn. Anders gun ik mezelf veel te veel tijd."

Hammond B3 onweerstaanbaar

Eén van de oorspronkelijke doelen van Peter Baartmans was om het elektronisch orgel en beter imago te geven, omdat dit instrument, naar zijn mening, de speler de meeste mogelijkheden biedt om zijn muzikale creativiteit uit te leven. Intussen speelt het elektronische orgel heden ten dage geen rol van betekenis meer. Als Peter in een muziekhandel echter een oude Hammond B3 ziet staan, dan is dat onweerstaanbaar. Hij moet er eenvoudigweg op spelen. "Ik zie er dan ook erg naar uit om weer eens op een Hammond toonwielorgel te spelen!"  ◄

Peter Baartmans in actie op de Hammond club dag in Maarssen