KENNISMAKING MET JURGEN KUPPENS

Tekst: Gertjan Buunk - Foto: Jurgen Kuppens
Artikel uit Turning Wheel 2007-3

Op de ledendag van 1 september 2007 zal Jurgen Kuppens, naast Bert van den Brink, een optreden verzorgen. Jurgen treedt heel weinig op en is eigenlijk studiomuzikant en producer. Hij heeft echter het Hammondorgel (her)ontdekt en is toen snel daarna lid geworden van onze vereniging. Een kennismaking.

Net als Laurens Hammond is Jurgen op 11 januari geboren, maar dan in 1967 in het Brabantse Dongen. Jurgen begon met spelen op het Magnusorgeltje van zijn zus toen hij vijf jaar was. Hij had daar zoveel plezier in dat zijn vader voor hem een Mark 1600 orgel kocht. In de eerste instantie volgde hij de bekende Riha-Mark orgelcursus bij Muziekhandel Joosten in Oosterhout. Drie jaar later ging hij naar de plaatselijke muziekschool, waar hij les kreeg op een Johannes Opus 6. Al gauw speelde Jurgen zo goed dat hij voor de orgelzaak van Piet Joosten op braderieën en beurzen mocht spelen. Jurgen was toen pas zeven jaar oud. Toen Jurgen elf jaar was, werd de Mark ingeruild voor een Godwin met leslie, waar vijf drawbars op zaten.
Jurgen zat op orgelles, maar speelde nauwelijks van bladmuziek. Hij vond het experimenteren en uitzoeken van muziek, met name van Jackie Davis, veel leuker. Het gebeurde een keer dat Jurgen in de muziekschool op een Hammond X5 met leslie zomaar een eind weg speelde. De directeur stond met open mond van verbazing te luisteren. Op 12-jarige leeftijd deed Jurgen examen en, zoals hij het zegt, bakte hij helemaal niets van de voor te spelen bladmuziek op de Johannes. De directeur stelde toen voor om Jurgen maar even zijn eigen ding te laten doen op de X5. Dat werd zo goed bevonden dat Jurgen alsnog slaagde.

Muziekwinkels
In 1979 ontmoette Jurgen een schoolvriend. Diens vader had een orgelzaak in Breda, genaamd Grola Musica. Binnen de kortste keren had Jurgen een zaterdagbaantje als demonstrateur in deze zaak. Ook kwam hij weer terug in de zaak van Piet Joosten, alwaar hij op de zaterdag Eminent ging demonstreren. En passant won hij nog even de voorrondes van de Eminentbokaal wat hem overigens zelf erg verbaasde. Helaas is er van dit concours nooit een finale geweest, omdat de Eminentfabriek in die tijd failliet ging.
Op zijn 17e werd de Godwin ingeruild voor een Elka met Solton leslie. Deze Elka had negen drawbars en dat was dus een vooruitgang. Op zijn 19e ging Jurgen met zijn vader naar de Bredase toetsenspeciaalzaak Muziek en Visie, om daar te kijken naar een keyboard. Het spel van Jurgen viel op bij de eigenaar van deze zaak. Hij vond Jurgen zo goed spelen dat hij hem een baan aanbood. In de eerste instantie was dat alleen een baan voor de zaterdag, omdat Jurgen nog op school zat. Hij werd in dienst genomen als transporteur van orgels en moest, als het orgel bij de koper thuis stond, uitleg geven hoe het instrument werkte.
Al gauw had Jurgen een volledige baan bij Muziek en Visie en op zijn 20e was hij filiaalhouder van de Bredase vestiging (er is ook nog een vestiging in Antwerpen). Naast orgels verkochten zij ook keyboards, synthesizers, mengpanelen, versterkers enzovoorts. Jurgen moest van elk instrument en apparaat weten hoe het werkte en daarmee kreeg hij een enorme kennis van zaken. Hiervan heeft hij veel profijt gehad bij het bedienen en programmeren van zijn midi-instrumenten.
Jurgen heeft bij Muziek en Visie gewerkt tot het jaar 2000. Hierna is hij uit de muziekhandel gestapt en werkt hij sinds die tijd als opticien bij een familiebedrijf.

Studio
We gaan weer even terug naar de jaren tachtig. In 1987 nam bij Jurgen de interesse voor het elektronische orgel af. Pianospelen begon hij veel leuker te vinden, zozeer zelfs dat hij vanaf zijn 23e tot zijn 36e geen orgel heeft aangeraakt. Al gauw had hij een Roland RD200 digitale piano, kort daarna opgevolgd door een Roland RD300.
Hij begon ook in een jazztrio te spelen. Tevens stelde Jurgen in die tijd een midi-set samen met tweedehands spulletjes, waarmee hij opnames kon maken. Deze set breidde hij gestaag uit met allerlei modules, synthesizers en mengpanelen. Het bleek al gauw dat hij het opnemen en produceren van muziek het interessantst vond. Interessanter dan het spelen in bandjes, zodat hij al snel stopte met het jazztrio.
Tegenwoordig houdt hij zich bezig met de productie van orkestbanden en cd's voor artiesten van subtop-niveau. Dit strekt zich uit van het maken van alleen een achtergrondbandje voor bijvoorbeeld een zanger tot het volledig componeren en produceren van hele cd's. Zijn midi-set is een heuse studio geworden met twee computers en twee midiklavieren, omgeven door een keur aan modules en mengtafels. Heel veel geluiden uit zijn modules zijn door Jurgen zelf geprogrammeerd, waardoor de nagebootste instrumenten vrijwel niet van echt te onderscheiden zijn. Hij weet ook de manier waarop een bepaald akoestisch instrument wordt bespeeld perfect op zijn klavier na te bootsen.
De muziekstijlen die hij beheerst, zijn zeer gevarieerd. Van musettewals tot funk, van klassiek tot bigband. Hij heeft veel muziekstijlen tot in de finesses geanalyseerd. Hij speelt alles zelf in met behulp van de twee midiklavieren van zijn studio set-up. En alleen al hoe een drumpartij klinkt, die hij realtime met het handje inspeelt, doet de mond openvallen van verbazing. Een aantal voorbeelden van zijn producties zijn te beluisteren op zijn website (zie onderaan artikel).

Muziekvoorkeur
Voor zijn 20e is Jurgen enorm beïnvloed door Jackie Davis. Maar ook Jimmy Smith en McGriff behoorden tot zijn voorbeelden. Jackie Davis speelde volgens Jurgen bigband op de Hammond. Daarna verschoof Jurgen's belangstelling naar de echte bigbands. Vooral de muziek van Rogier van Otterloo en het Metropole Orkest heeft hij tot in den treure geanalyseerd. Verder heeft hij veel geluisterd naar Toots Thielemans. Ook noemt hij de orkesten van Claus Ogerman, Frank Sinatra, Natalie Cole en Rita Reys.
Altijd was en is Jurgen op zoek naar mooie harmonieën, akkoorden en wendingen die je in het bijzonder in bigband- en orkestmuziek tegenkomt. Verder noemt hij de arrangeur Giorge Calandrelli als zijn grote voorbeeld in de bossa nova muziek. Zijn favoriete pianisten zijn George Shearing en Monty Alexander. Van eigen bodem zijn dat Pim Jacobs en Harry Happel. De laatste is zelfs een goede vriend van hem.
Naast Jackie Davis noemt Jurgen Klaus Wunderlich als favoriete organist. Vooral de Hammondperiode van Wunderlich vindt hij interessant. Niet alleen het orgelspel, maar ook de arrangementen van deze Duitse organist weten hem te boeien. Als pure jazzorganist vindt hij Tony Monaco erg de moeite waard. Nederlandse organisten die hij zeer waardeert zijn Peter Baartmans en Bert van den Brink.

Orgelrevival
Zoals gezegd heeft Jurgen jarenlang geen orgel aangeraakt. Toch heeft hij vier jaar geleden weer een orgel gekocht, om het gevoel dat je krijgt als je met handen én voeten speelt weer te ervaren. Omdat zijn muziekkamer destijds op de eerste verdieping lag, kocht hij toen orgels die je uit elkaar kon halen, zoals de Technics E66 en EX70, anders konden die de trap niet op. Later kocht hij een midi-orgel om modules mee aan te sturen. Dit werd de Yamaha EL25 waar hij de Roland JV-1080 module mee aanstuurt. Dit orgel noemt hij zijn Ikea-orgel, omdat hij er zelf een kast omheen heeft gebouwd waar de module in is gezet. Het is Jurgen bij dit orgel te doen om het bigband-effect.
Toen Jurgen verhuisd was en hij achter zijn huis een grote ruimte kreeg voor zijn studio, kocht hij uit nostalgische overwegingen enkele Kawai-orgels en een Yamaha Electone D85 om de grote ruimte wat knusser te maken.
Later werd hij weer op het spoor gezet van Hammond. Eerst schafte hij zich een M100 met Leslie 147 aan en moest één van de Kawai's wijken. Later ging ook de andere Kawai de deur uit en kwam er een Hammond T400 voor in de plaats. Nog weer later verkocht hij deze T weer en kocht hij een Hammond H112 vanwege het Klaus Wunderlich geluid. De H is aangesloten op een Leslie 412. Zijn laatste aanwinst is een compleet afgetrapte maar technisch goede Hammond C2, waarvan hij het meubel prachtig heeft gerestaureerd. Er is daarvan een fotoreportage te zien op zijn website.
Hij heeft dit orgel onlangs laten voorzien van Trek II percussie en Trek II stringbas, door de Belgische Hammondtechnicus Patrick van Landighem. Zowel de Hammond M100 als de Yamaha D85 hebben intussen het veld moeten ruimen. Zijn C2 is nu aangesloten op de Leslie 147, die oorspronkelijk op de M100 stond. Zoals op te maken valt, is Jurgen dus helemaal overstag naar Hammond. Het enige andere orgel waar hij geen afstand van kan doen is het Yamaha 'Ikea' orgel, vanwege de orkestrale sound.
Naast alle orgels en studioapparatuur bezit Jurgen nog een prachtige akoestische Yamaha U3 piano. Zoals gezegd is hij een studiomuzikant (hij noemt zichzelf een muziekmakende kluizenaar of schemerlampmuzikant), maar desondanks speelt hij af toe buiten de deur. Op dit moment verzorgt hij de achtergrondmuziek in een restaurant op piano.
Wilt u weten hoe de producties van Jurgen klinken en hoe zijn orgels eruit zien? Bezoek dan zijn website: www.jurgenkuppens.nl