GELICKT

De favoriete lick van Pascal Lanslots

Tekst: Fred Meijer Foto: onbekend
Artikel uit Turning Wheel 2008-2
 

Veel verenigingsleden kennen Pascal Lanslots. Hij heeft al meerdere keren op de ledendagen opgetreden, heeft workshops gegeven (zie foto) en heeft een eigen Hammondschool. Meerdere leden van onze vereniging hebben les van Pascal. Gelickt loopt alweer ruim vier jaar en nu wordt het toch hoog tijd om bij Pascal op bezoek te gaan.

Pascal woont in het Brabantse Alphen, ten zuiden van Tilburg. Hij is cum laude afgestudeerd aan het conservatorium in Tilburg op Hammondorgel. Daarna is hij op verschillende fronten actief geweest in de muziek, maar de rode draad in zijn muzikale loopbaan wordt vooral gevormd door Hammond en blues. Zo is Pascal de organist van de bluesformatie rond gitarist/zanger Magic Frankie. En hij is de organist van de South Side Blues Revue, een formatie die (met name Amerikaanse) bluesartiesten begeleidt als ze hier op toernee zijn. Ook is Pascal al eens op toernee geweest met B.B. King. "Een geweldige ervaring." De foto met B.B. prijkt trots in Pascal's studio.

Op zijn best als sideman

"Ik voel me op m'n best als 'sideman' achter het Hammondorgel in een bluesformatie", zegt Pascal. Het begrip 'sideman' klinkt een beetje 'achteruit geschoven', maar niets is minder waar. Pascal legt het uit: "In een band is de sideman de schakel tussen de band en de solist of zanger. Ik reageer op wat die solist doet en pas daar mijn begeleiding op aan. Ook ben ik degene die de akkoord-kleuringen doet. De rest van de band houdt het bij septime-akkoorden of misschien een negen-akkoord. Ik voeg daar de elfs en dertiens aan toe, al dan niet gealtereerd. Daarbij heb ik veel gemak van mijn absolute gehoor."

Heeft Pascal dan geen behoefte om te soleren? Daar leent een Hammondorgel zich toch uitstekend voor, zeker in de blues? "Natuurlijk vind ik het lekker om te soleren. Maar dat hoeft niet ieder nummer. Het is in de blues zo standaard dat de gitarist en de toetsenist bijna ieder nummer soleren. Maar daar wordt het wel voorspelbaar van. Ik doe liever minder solo's, maar dan wel heel goed. Een dergelijke opvatting zie je bijvoorbeeld terug bij de Allman Brothers Band, die bluesnummers vaak net even anders spelen."

Mineur en majeur bluesladders

Iedere organist heeft z'n grote voorbeelden. Uiteraard ontkomt Pascal daar ook niet aan. "Ik zoek mijn voorbeelden vooral in de andere 'sidemen'. Bijvoorbeeld Georgie Fame, de organist die veel met Van Morrison heeft gespeeld en ook speelt bij Bill Wyman's Rhythm Kings. Of bijvoorbeeld Jimmy McGriff, maar dan vooral als begeleidende organist van bijvoorbeeld de bluesgitarist Albert Collins.

Voor deze aflevering van Gelickt heeft Pascal een viertal licks geselecteerd, uit het repertoire van Jimmy McGriff. "Echte blueslicks. Waarin de blues majeur ladder wordt afgewisseld met de blues mineur ladder. Dat is iets waar ik zelf graag mee speel."

Even ter toelichting. De C majeur blues ladder is c-d-es-e-g-a-c. De (meer gebruikte) C mineur blues ladder is c-es-f-ges-g-bes-c. Aan u de klus om de majeur en mineur blues ladders van de andere toonsoorten te herleiden. In gitaarbands wordt veel in C, D, E, G en A gespeeld. In bands met blazers veel in C, Es, F en Bes. Pascal hamert er altijd op om je ladders goed te kennen. Uit eigen ervaring weet ik dat je daar veel profijt van kunt hebben. Maar toegegeven: het is wel veel werk.

Licks en riffs

De vier licks van Pascal zijn prima te gebruiken in een solo. "Maar ik wil ze nu eens gebruiken in begeleidend Hammondspel, want daar lenen ze zich uitstekend voor. En begeleiding op Hammond is iets waar ik me als sideman erg in verdiep."

Hier de vier licks, waarin de F mineur blues en F majeur blues worden afgewisseld.

"Eigenlijk zijn het riffs", merkt Pascal op. "Het verschil tussen een lick en riff zit als volgt. Een lick gaat mee als je van akkoord wisselt. Dus als je van de eerste naar de vierde trap gaat (bijvoorbeeld van F naar Bes), schuift de lick mee op. Een riff daarentegen niet. Ook al zijn deze riffs gebaseerd op de ladder van F blues, je hoeft niet mee te gaan als we naar Bes (4e trap) of C (5e trap) gaan. Dat maakt ze een riff."

Hoe kunnen we deze riffs inbouwen in begeleidend Hammondspel? Begeleiden op Hammond is de grote passie van 'sideman' Pascal. "Ik verdiep me daar ook erg in. Ik vind het mooi om op Hammond te begeleiden alsof je een drie- of vierstemminge blazerssectie bent. Als in een bigband. Op het conservatorium heb ik geleerd om blazers-arrangementen te schrijven. Daar heb ik veel plezier van als ik begeleid op Hammond. Je kunt dan razendsnel reageren op wat je hoort in een band. Tegelijk speel ik dan met de drawbars, waardoor je een voller geluid krijgt. Mooi werk."

De voicings van Billy Preston

Uiteraard hebben we ook video-opnamen gemaakt tijdens het interview. Die krijgen jullie de komende ledendag te zien. Maar het is ook aardig om even naar YouTube te gaan en te zoeken op Magic Frankie. Daar staat een aantal goede opnames, waar u Pascal aan het werk ziet en hoort met deze bluesformatie. En het illustreert goed wat Pascal hier vertelt over zijn favoriete manier van begeleiden op een Hammond.

Kijk en luister eens naar hun uitvoering van Popa Chubby's Same Old Blues, een heftige slow blues. Magic Frankie maakt er door Pascal's toedoen bijna een gospel van.

En daarmee komen we bij een ander groot voorbeeld van Pascal: de vrij recent overleden organist en componist Billy Preston. "Billy is één van mijn grote motivators. Het is heel bijzonder hoe hij de voicing van zijn blokakkoorden doet. Ik vermoed dat hij heel goed naar blazersarrangementen heeft geluisterd, dat moet wel. Vaak gebruik je bij blokakkoorden een 'closed voicing' en pak je als onderste noot van een blokakkoord de grondtoon van het akkoord. Billy wijkt daar wel eens van af door het akkoord over twee octaven te verdelen en pakt dan de kwint onderin. Dat geeft een heel eigen geluid. En omdat hij vooral met de 16, 8 en 1 voet registreert, heeft hij veel ruimte in klankgebruik. Zoals Billy met die blokakkoorden bezig is, dat is waar ik naar op zoek ben. Tom Coster deed dat ook bij Santana", zegt een gedreven Pascal.

Geen foldback, toch een 1-voet horen

We krijgen een mooie voicing cadeau van Pascal, die extra interessant is voor bezitters van een L- of M-model. Deze modellen missen namelijk foldback, waardoor je vanaf de 'hoge' g de 1-voet mist. En die kan juist zo mooi zijn als je aan het begeleiden bent. Maar de voicing leent zich minstens zo goed voor console-orgels als de A, B of C, die wel over foldback beschikken.

Daar komt-ie. Pascal legt uit. Registreer met de 16, 8 en 1 voet. Stel je speelt een G septiem-akkoord. Traditioneel pak je links op het ondermanuaal bijvoorbeeld de g-b-f. En op het bovenmanuaal zo hoog mogelijk bijvoorbeeld de b-g (met de g als topnoot). Op een M of L hoor je dan geen 1-voet, door gemis aan foldback.

Het kan mooier. "En zet je orgel op vibrato-chorus, dan komt het hoog nog beter tot zijn recht", zegt Pascal. We laten het ondermanuaal voor wat het is en beperken ons tot het bovenmanuaal. Speel links de combinatie b en f (de eerste b boven de centrale c en de f die daarboven zit). En rechts de hoogste g en daaronder de b.

"Zou je onderin met links nog een g spelen, dan wordt het te vol. Dan heeft het akkoord te veel 'buik', zoals dat heet", zegt Pascal. "Maar gespeeld zoals hier uitgelegd, klinkt het akkoord heel lekker. Voor de mensen met een L of een M heeft deze voicing het voordeel dat je nu wel een 1-voet hoort. Die hoor je niet als je rechts op het bovenmanuaal speelt."

Terug naar de riffs

Zijn we nu helemaal afgedwaald van de riffs uit het begin van dit artikel? Dat lijkt maar zo. De kunst is namelijk om de kennis van de akkoordenvoicing die we nu net hebben opgedaan, toe te passen als we aan het begeleiden zijn. Deze blokakkoorden kun je, in de openingen die de zang of de solist biedt, afwisselen met de riffs.

Hoe je dat kunt doen, wordt door Pascal gedemonstreerd op de video-opname die we tijdens het interview hebben gemaakt en die komende ledendag wordt vertoond. Daarop speelt Pascal mee met een opname van Ronnie Earl en organist Dave Limina. Zelfs als Limina onverwacht met een orgelsolo komt, kan Pascal met deze manier van begeleiden prima uit de voeten. Nieuwsgierig geworden? Kom naar de ledendag!